Jouw levenstestament

Levenstestament belangrijk om over na te denken

Deze tekst over jouw levenstestament is een fragment uit ons boek ‘Gids bij overlijden voor dummies’ dat als nieuwe bijgewerkte versie te bestellen is onder de naam ‘Alles over nalaten’: boordevol tips – financieel, emotioneel en praktisch – over het risico en de gevolgen van overlijden en de maatregelen die je voor jezelf en je naasten kunt nemen. Over verzekeren, schenken, de laatste levensfase, de uitvaart, erven en herinneringen. Zowel voor werknemers als ondernemers. Beschikbaar voor € 26,90 (E-book voor € 14,95) en regelmatig via een update verkrijgbaar in onze webshop.

Uniek: slechts voor € 2 extra is het boek ‘Alles over nalaten’ personaliseerbaar te bestellen, dat betekent met eigen teksten op de voor- en achterkant van de kaft en een zelfgeschreven voorwoord dat binnen 5 werkdagen wordt bezorgd:

• Mooi als geschenk voor een vriend, collega, medewerker of familielid die je steun wilt betuigen tijdens of ter voorbereiding op diens rouw
• Een originele herinnering na een lezing of congres voor de bezoekers (neem contact op voor een aantrekkelijke korting of logo op de kaft)
• Een sympathiek extraatje en trigger voor een potentiële klant na een kennismakingsgesprek voor een coachings- of mediationtraject
• Als waardevol cadeau voor cursisten van een training over schenken, uitvaart of erven (neem contact op voor een aantrekkelijke korting of logo op de kaft)

Wat is ook alweer een levenstestament?

Een levenstestament is een document waarin je een aantal zaken vastlegt voor het geval er tijdens je leven iets gebeurt waardoor je zelf niet meer kunt handelen. Dat risico is best groot, denk aan een situatie waarin je tijdelijk of langdurig geen beslissingen meer kunt nemen door een ziekte of na een ongeval.

Voorbeelden van wat je in een levenstestament kunt vastleggen zijn:

• Jaarlijks je spaargeld overhevelen naar een deposito met de hoogste rente
• Hoe en waar je huisdier moet worden verzorgd als jou dat niet meer lukt
• Schenkingen doen aan specifieke goede doelen
• Schenken aan (klein)kinderen om erfbelasting te besparen (de gevolmachtigde je overlijdenstestament mag inzien om na te gaan wie je erfgenamen zijn om de schenkingen te optimaliseren)
• Wensen over hoe en waar je wordt verzorgd
• Hoe je aandelenportefeuille moet worden beheerd
• Keuzes ten aanzien van je pensioen
• Hoe je social media accounts worden bijgehouden
• Wie op welke wijze wordt geïnformeerd over je situatie
• Het behouden, verkopen of schenken van je eigen woning
• Wensen over wel of niet reanimeren
• Wensen over wel of niet opname op een intensive care afdeling of beademing
• Opzeggen of aanpassen van verzekeringen
• Opzeggen of aanpassen van abonnementen
• Belangrijke informatie om bovenstaande voorbeelden te kunnen uitvoeren

Ook uitvaartwensen kun je er in kwijt – zie voor meer informatie hierover onze pagina over uitvaartwensen of ons stappenplan uitvaart regelen – maar de meeste onderwerpen hebben betrekking op de fase waarin je nog in leven bent. Je kunt dus niet erfgenamen benoemen of onterven, legaten toekennen, een executeur benoemen of de rechten van bepaalde erfgenamen uitbreiden, beperken of beschermen. Dat regel je met een notarieel overlijdenstestament.

Zie voor een voorbeeld van een model levenstestament de website van EPN.

Waarom een levenstestament zinvol is

Iedereen van zestien jaar en ouder kan een levenstestament opstellen, maar een levenstestament wordt vooral zinvol gevonden door 50-plussers. Een levenstestament is in de eerste plaats voor jezelf van belang. Het is ook erg prettig voor iedereen die voor je zorgt of je helpt. Een levenstestament dat via een notaris wordt opgesteld wordt geregistreerd in het Centraal Levenstestamentenregister. In het register staat geregistreerd:

• Wie een levenstestament heeft opgesteld
• Op welke datum
• Bij welke notaris

De inhoud van het levenstestament wordt niet opgeslagen. Het register kan alleen worden geraadpleegd door een (kandidaat) notaris. Dat heeft als extra voordeel dat het veilig door een notaris wordt bewaard en pas als het echt nodig is door de notaris aan de juiste personen wordt verstrekt.

Gratis checklist nalatenschapsdossier

Hoe uitgebreider je via een levenstestament jouw volmacht(en) informeert, hoe beter ze in staat zijn jouw belangen te behartigen als je dat niet meer zelf kunt. Als je echt niets meer kunt delen of je vergeet informatie – zoals (digitale) codes en wachtwoorden, verzekeringsgegevens of de vindplaats van allerlei overzichten – dan is het voor een volmacht extra moeilijk om jouw wensen uit te voeren. Wat dan helpt is een overzicht van belangrijke gegevens en vindplaatsen.

De checklist nalatenschapsdossier helpt je bij het maken van keuzes over wat je wel en niet wilt delen met je gevolmachtigde of andere naasten voor het geval jij dat niet meer zelf kunt delen. Daarnaast is het – als bijlage bij je levenstestament – een handig hulpmiddel om je toekomstige gevolmachtigde te informeren over alles wat belangrijk is om jouw belangen te behartigen.

Vraag de gratis checklist nalatenschapsdossier op door een berichtje achter te laten via onze contactpagina.

Waarom een gevolmachtigde ouderwets is

Het belangrijkste in je levenstestament is de volmacht. Met een volmacht wijs je iemand aan die namens jou beslissingen neemt, zoals bij de financiële en persoonlijke voorbeelden die hiervoor zijn genoemd. Heb je daar – wellicht geïnspireerd door de gratis checklist nalatenschapsdossier of de informatie op deze pagina – bepaalde ideeën over? Dan leg je die ideeën via een notaris vast in je levenstestament.

Benoem meerdere gevolmachtigden, bij voorkeur met afgebakende aandachtsgebieden. Dat heeft meerdere voordelen:

• Je belast niet één persoon met veel verschillende onderwerpen
• Per onderwerp waar een gevolmachtigde veel kennis van of ervaring met heeft veroorzaakt dat jouw belangen extra goed worden behartigd door iemand die daar weinig moeite mee heeft
• Als de door jou benoemde volmacht zelf – om welke reden dan ook – niet beschikbaar is om je te vertegenwoordigen en vervangen moet worden (hij kan de opdracht weigeren, zelf ziek zijn of al zijn overleden) .

Wie je als gevolmachtigde(n) benoemt

(illustratie van Tom Janssen, KBO-PCOB)

Wie je het beste kunt benoemen als gevolmachtigde hangt af van het onderwerp. Dat kan jouw partner of een ander erfgenaam zijn, maar ook een buitenstaander zoals een notaris of een nalatenschapsspecialist. Je kleinkind is wellicht het meest handig met jouw wensen ten aanzien van je Facebookaccount. Een gevolmachtigde hoeft overigens geen persoon te zijn, het mag ook een stichting of instelling zijn. Maar als het een persoon is, dan mag die persoon niet handelingsonbekwaam zijn. Handelingsonbekwaam zijn:

• Minderjarige kinderen
• Personen van wie het vermogen door de rechter onder bewind is gesteld
• Personen die failliet zijn gegaan
• Personen die in de schuldsanering zitten

Bepaal de vergoeding

Jij bepaalt in je levenstestament of en zo ja hoeveel de gevolmachtigde krijgt uitbetaald. Er bestaan veel varianten:

• Geen recht op een vergoeding van de gemaakte kosten of loon voor de werkzaamheden (dit is wel erg ongebruikelijk en de vraag is of een gevolmachtigde dan de taak wel aanvaardt, overleg dat daarom vooraf)
• Recht op vergoeding van de gemaakte kosten, maar geen recht op loon voor de werkzaamheden
• Geen recht op vergoeding van de gemaakte kosten, maar wel recht op loon voor de werkzaamheden

Daarnaast is het gebruikelijk dat je beschrijft waar het loon van de gevolmachtigde uit bestaat uit, bijvoorbeeld:

• Het uurloon dat in zijn beroepsgroep gebruikelijk is
• Een vast uurloon van …
• Een vast jaarloon ongeacht het aantal uren van … (gebruikelijk is dan vast te leggen dan als een deel van een jaar geen werkzaamheden worden verricht, het recht op een beloning naar rato wordt aangepast, waarbij een gedeelte van een maand voor een volle maand geldt)
• Mmet of zonder indexatie, bijvoorbeeld:
  • op basis van een objectief indexatiepercentage zoals door het Centraal Bureau voor de Statistiek te publiceren ConsumentenPrijsIndexcijfer (CPI), reeks alle huishoudens, met als basisjaar 2006
  • op basis van de regels voor kinderalimentatie (loon wordt verhoogd of verlaagd met het percentage als vermeld in artikel 1:402a Burgerlijk Wetboek, voor het eerst op een januari volgend op de datum van deze akte)
• Wat de toezichthouder redelijk acht

Verantwoording afleggen

De gevolmachtigde legt rekening en verantwoording af over alles wat hij namens jou doet. Het gaat meestal om een overzicht van inkomsten en uitgaven over de afgelopen periode. Zo kunnen anderen nagegaan of de gevolmachtigde rekening houdt met de wensen en aanwijzingen uit het levenstestament. Het beschermt de gevolmachtigde tegen mogelijke latere verwijten van anderen.

Normaal gesproken legt de gevolmachtigde rekening en verantwoording af aan de volmachtgever, aan jou dus. Maar meestal ben je verminderd of niet meer in staat om dat te doen. Jouw rol wordt dan overgenomen door je erfgenamen. Dat levert nog wel eens een familieruzie op. Soms is het beter dat iemand die geen erfgenaam is de rol van toezichthouder krijgt. Bijvoorbeeld een notaris of accountant. Lijkt je dat in jouw situatie wenselijk? Overweeg dan een toezichthouder te benoemen.

Een toezichthouder benoemen

Wil je zeker weten dat de gevolmachtigde voldoende rekening houdt met de belangen van andere personen, maar wil je dat niet aan je gezamenlijk erfgenamen overlaten? Dan kun je een andere persoon als toezichthouder benoemen. De gevolmachtigde legt dan verantwoording af aan de door jou benoemde toezichthouder.

De toezichthouder controleert namens jou de gevolmachtigde. Dat hoeft niet een persoon te zijn die je kent, dat kan ook een onafhankelijk iemand die meer op afstand staat of een gespecialiseerd bedrijf zijn. Dat hangt erg af van het takenpakket van de gevolmachtigde. Met de keuze voor de juiste gevolmachtigde(n) verklein je het risico van een familieruzie over jouw verzorging of financiën. Met de keuze voor de juiste toezichthouder verklein je dat risico nog eens extra.

Wat kost een levenstestament

Voor het opstellen van een levenstestament dat in het Centraal Levenstestamentenregister wordt opgeslagen moet je naar een notaris. Ga na welke notaris bij jou in de buurt is gevestigd en vraag na hoeveel je dat ongeveer gaat kosten. Door je goed voor te bereiden op wat je wil vastleggen in je levenstestament kun je de notaris tijd besparen en kunnen de kosten meevallen. Er zijn op internet ook initiatieven te vinden waar je voor minder dan € 200 per persoon een levenstestament opstelt, maar dan mis je wellicht wel een goed advies dat nuttig kan zijn. Het levenstestament mag ook zonder notaris worden opgesteld, dan heet het een “onderhandse akte”. Een onderhandse akte heeft echter de onderstaande nadelen:

• Het document kan zoek raken
• jouw naasten of anderen kunnen de geldigheid ter discussie stellen
• Je moet veel zelf uitzoeken, je krijgt geen hulp van een notaris

Het beste is voldoende tijd en budget te reserveren om een levenstestament te laten opstellen, denk aan gemiddeld € 400 per persoon. Meestal krijg je een flinke korting als je samen met je partner tegelijkertijd een levenstestament laat opstellen.

​Wanneer de gevolmachtigde stopt

Het werk van een gevolmachtigde eindigt of kan eindigen:

• Door jouw overlijden
• Als je onder curatele wordt gesteld
• Als je persoonlijk failliet wordt verklaard
• Wanneer je in de schuldsanering terechtkomt
• Als de gevolmachtigde overlijdt of onder ondercuratelestelling komt te staan
• Door schriftelijke herroeping of opzegging door jou of de gevolmachtigde zelf

Iedere herroeping of opzegging wordt ook schriftelijk medegedeeld aan de notaris die jouw levenstestament in bewaring heeft. De notaris mag derden die daarom vragen, informeren over herroeping of opzegging en registreert dit in het Centraal Levenstestamentenregister.

Geef in je levenstestament desgewenst richtlijnen aan als een nieuwe gevolmachtigde moet worden aangewezen en jij dat niet meer kan. Als je beoogde persoon de opgedragen ta(a)ken niet kan uitvoeren, weigert of wordt ontslagen, dan voorkomt dat tijdrovende discussies over wie de taak mag overnemen.

Alternatieven voor een levenstestament

(illustratie van Tom Janssen, KBO-PCOB)

Zonder levenstestament kun je ook jouw belangen laten behartigen, namelijk door een mentor of bewindvoerder.

Een mentor is je belangenbehartiger op niet-materieel gebied en de gesprekspartner met je behandelaar of zorgverlener. Je mentor geeft al dan niet toestemming voor een behandeling, begeleiding, verzorging of verpleging. Na de benoeming van een mentor heeft je familie geen direct contact meer over keuzes die met jou of namens jou hierover moeten worden gemaakt. Een mentor wordt niet openbaar bekend gemaakt.

Een bewindvoerder is je belangenbehartiger op materieel gebied. Denk aan het beheer van je financiën, verkoop van spullen of uw woning en wijzigen van verzekeringen. Bewinden staan in een openbaar register. Geef je iemand via jouw levenstestament een volmacht, dan blijf  je zelf ook bevoegd om financiële handelingen te verrichten. Bij bewind is dat niet zo: bij bewind kun je alleen met medewerking van de bewindvoerder financiële handelingen verrichten.

Zie voor meer informatie over mentorschap de website www.mentorschap.nl, over bewindvoering zie www.bpbi.nl. Meer informatie over zowel mentorschap als bewindvoering leest u op www.goedvertegenwoordigd.nl.

Maak tijdig de juiste keuzes

Om jouw belangen ook goed te laten behartigen als je het zelf niet meer kunt is het belangrijk om niet te lang wachten. Leg tijdig je wensen, grenzen en instructies vast over je persoonlijke en financiële zaken. Denk vooral na over een levenstestament als:

• Je partner wegvalt
• Als er geen kinderen of andere naaste familieleden zijn die optimaal je belangen kunnen behartigen
• Als je discussie bij je toekomstig erfgenamen verwacht over je persoonlijke of financiële situatie
• Als je veel contracten, overeenkomsten en verzekeringen hebt waar regelmatig iets aan moet wijzigen
• Als je veel geheime niet eenvoudig toegankelijke informatie hebt, zoals wachtwoorden, codes en bewaarplekken van waardevolle spullen