Klein pensioen bij echtscheiding: verdelen?

Regels over kleine pensioenen verdelen na scheiding

De meeste stellen verdelen pensioen zoals beschreven in de wet. Die regels (met betrekking tot ouderdomspensioen en bijzonder partnerpensioen) zijn van regelend recht, dat wil zeggen dat scheidende stellen er best van af mogen wijken. Lees meer daarover op onze speciale pagina over conversie van pensioen en in ons boek ‘Alles over scheiden‘. Maar een belangrijk aandachtspunt dat veel scheidende stellen overslaan bij de verdeling van alle spullen, rechten en aanspraken is de verdeling van klein pensioen. Dat wordt kort aangestipt in stap 8 van het 10-stappenplan scheiden en wordt hieronder verder uitgelegd.

Wat is klein pensioen

Een pensioen is klein als op de peildatum (bij echtscheiding is dat de datum dat de echtscheidingsbeschikking van de rechtbank wordt ingeschreven in de registers van de burgerlijke stand) het pensioen kleiner is dan de wettelijke afkoopgrens voor kleine pensioenen. De grens voor afkoop van klein pensioen wordt jaarlijks wettelijk vastgesteld:

Heeft iemand een pensioen opgebouwd en is de verwachting dat de uitkering op pensioendatum lager is dan de afkoopgrens (dat bedrag staat voor de levenslange uitkering per jaar)? Dan mag dat pensioen worden afgekocht door de pensioenuitvoerder. Dat wil zeggen dat niet een levenslange uitkering maar een uitkering ineens volgt.

​Waarom bestaat de regel over afkoop klein pensioen?

De reden voor het opnemen van een wettelijke regeling over afkoop van klein pensioen is doelmatigheid. Niet voor de pensioengerechtigde of de ex-partner, maar voor de pensioenuitvoerder. De kosten voor het administreren van kleine pensioenen wegen niet op tegen de verzorgingsgedachte van het ouderdomspensioen. Lees alles (voor- en nadelen, spelregels) over afkoop van pensioen op onze speciale pagina daarover.

Klein pensioen bij echtscheiding

Op grond van de wet over pensioen en scheiding worden kleine pensioenen niet verevend (verdeeld). Maar dat de wet dit stelt betekent nog niet dat kleine pensioenen bij de partner moeten blijven die dat heeft opgebouwd. Kleine pensioenen kunnen worden verdeeld of de waarde kan worden gecompenseerd na een scheiding zoals met andere bezittingen gebeurd. Daar moeten de (ex-)partners dan wel afspraken over maken.

Misverstanden over kleine pensioenen bij echtscheiding

Stellen maken zelden afwijkende afspraken over pensioenen, al helemaal niet over kleine pensioenen. Als dit al wordt besproken, dan wordt vaak gedacht: “Ach, het gaat maar om enkele honderden euro’s, ik heb geen zin om daar ook nog discussie over te voeren”. Of men denkt “Het formulier over pensioen hoeft pas twee jaar na de echtscheiding te worden opgestuurd, dan regelen we wel wat.” Helaas zijn dit vaak hardnekkige vergissingen. Lees verder over hoe die vergissingen zijn ontstaan.

De afkoopgrens voor klein pensioen (meestal ook nog bruto) lijkt gering. Er moet meestal nog inkomstenbelasting over worden betaald. Voor de hoogste inkomens blijft er dan “slechts” enkele honderden euro’s over. Is dat de moeite van een discussie waard? Veel stellen vinden of denken van niet. Maar er bestaan vier misverstanden over dit bedrag.

Een klein pensioen kan tienduizenden euro’s waard zijn​

Is het pensioen volledig opgebouwd tijdens het huwelijk? Dan gaat het bij een scheiding niet om pensioenen opgebouwd met een waarde tot de afkoopgrens maar om pensioenen opgebouwd met een waarde van tweemaal de afkoopgrens. Bij een echtscheiding is klein pensioen dus twee keer de waarde van wat wettelijk als klein pensioen wordt bestempeld. Pensioenuitvoerders berekenen namelijk het afkoopbedrag op basis van de waarde van pensioen waar recht op bestaat na verevening (verdeling) volgens de wet; ieder de helft.

Een klein pensioen kan meer waard worden

Het bedrag aan klein pensioen kan groeien na de scheiding. Net als gewoon pensioen tijdens de opbouwfase kan klein pensioen tot (en zelfs na) de pensioendatum stijgen. Die stijging is afhankelijk van wat voor soort pensioenregeling van toepassing is. Klein pensioen dat is belegd in een beleggingsfonds kan groeien door stijgende koersen. Klein pensioen kan ook groeien door indexaties.

Je hebt sneller een klein pensioen dan je verwacht

​De afkoopgrens geldt niet per huwelijk, maar per werkgever en per pensioenuitvoerder. Steeds vaker

• hebben werknemers korte dienstverbanden
• wordt pensioen van werkgevers uitgevoerd door meerdere pensioenuitvoerders
• wisselen werkgevers van pensioenuitvoerder
• wordt pensioenopbouw gesplitst in bruto en netto pensioen (zie onze speciale pagina daarover)

Dan is de opbouw van pensioen per werkgever en per pensioenuitvoerder ook niet erg hoog. Als dat kleine pensioenen zijn die niet worden overgedragen naar een nieuwe pensioenuitvoerder, dan blijven ze als kleine pensioenen doorlopen ten behoeve van één partner.

Niet eenmaal maar tweemaal de afkoopgrens

Het te verdelen bedrag is niet maximaal de afkoopgrens voor klein pensioen. Stel dat het vereveningsdeel van het ouderdomspensioen € 460,- bedraagt. Vraag dan eens na bij de pensioenuitvoerder wat de koopsom is om een levenslang pensioen van € 460,- aan te kopen. Die koopsom is afhankelijk van onder andere de leeftijd van de partner die het pensioen heeft opgebouwd, maar ook van de rente (hoe lager de rente, hoe hoger de koopsom) en de kosten/tarieven en levensverwachting. Dan komt een koopsom misschien op een waarde van ruim € 10.000 euro. Zie meer uitleg daarover op onze algemene pagina over afkoop van pensioen.

​Dus toch kleine pensioenen verdelen na echtscheiding?

Ook kleine pensioenen kunnen worden verdeeld. De pensioenuitvoerder speelt daarbij geen automatische rol zoals bij het volgen van de wettelijke regels die gelden voor werkgeverspensioen bij scheiding. Op grond van de wet blijven kleine pensioenen bij de partner die het pensioen opbouwde, hoe men was getrouwd (gemeenschap, huwelijkse voorwaarden of partnerschapsvoorwaarden) is niet van invloed.

Is een andere afspraak over klein pensioen of compensatie van de andere partner wenselijk? Dan moet een scheidend stel dat zelf (laten) regelen voordat de rechter alles afrondt. Bijvoorbeeld door in een echtscheidingsconvenant op te nemen dat de waarde van de kleine pensioenen (fictief of als het kan echt) af worden gekocht en de afkoopsom op te tellen bij het gezamenlijk vermogen en onder de streep voor een gewenste verdeling of compensatie zorgen. Neem tijdig contact op met de pensioenuitvoerder welke pensioenen klein zijn en wat daarmee de mogelijkheden zijn. ​

Bekijk of er kleine pensioenen aanwezig zijn

Bij veel scheidingen vertegenwoordigen kleine pensioenen een groot deel van wat moet worden verdeeld. Meer dan de helft van alle premievrije werkgeverspensioenen is namelijk een klein pensioen. Dus heel veel scheidende stellen hebben hier mee te maken. Er zijn advocaten die stellen dat door er niet over te praten en een vage “kwijting” over en weer overeen te komen in een echtscheidingsconvenant de kleine pensioenen “onverdeeld” blijven en dat een ex-partner er jaren later nog over kan procederen. Voorkom discussie achteraf door het onderstaande stroomschema te volgen.

Inventariseer welke pensioenen volgens de wet worden verdeeld/verevend				0
Ga na of afwijken van de wettelijke verdeling pensioen bij scheiden wenselijk en mogelijk is
Let op, pensioenuitvoerders kunnen afwijken van de wet weigeren
Signaleer welke pensioenen onder de afkoopgrens kunnen vallen en maak daar afspraken over
Beschrijf in het echtscheidingsconvenant welke pensioenen klein (kunnen) zijn en wie deze kleine pensioenen heeft opgebouwd + beschrijf dat ze bewust de standaard (niet-)verdeling volgens de wet volgen.			Beschrijf in het echtscheidingsconvenant welke pensioenen klein (kunnen) zijn en wie deze kleine pensioenen heeft opgebouwd + dat de partner met (het meerdere aan) kleine pensioenen de andere partner compenseert