Stappenplan scheiden – snel + efficiënt scheiden

Stappenplan scheiden – een huwelijk of samenwonen beëindigen

Je wilt scheiden maar weet niet waar je moet beginnen? Via dit stappenplan scheiden delen wij heel veel informatie dat terugkomt in ons boek ‘Scheiden voor Dummies’ en de nieuwe versie daarvan – ‘Alles over scheiden‘. Maak gebruik van onze praktische en financiële tips bij scheiding met gratis checklist en profiteer daar beiden van. Sterkte en succes met het correct, snel en efficiënt regelen van jullie scheiding.

Stap 1: Bezin

Een onofficiële eerste stap in een stappenplan scheiden is een periode van bezinning. In Nederland is geen tijd voor bezinning om te scheiden voorgeschreven – op een uitzondering na, namelijk na scheiden van tafel en bed. Toch is het best goed om alle voors en tegens van een scheiding voor jullie zelf op een rijtje te zetten en te zoeken naar mogelijkheden om toch bij elkaar te blijven. In hoofdstuk 2 van ‘Scheiden voor Dummies’ en hoofdstuk 1 van ‘Alles over scheiden‘ worden tientallen aandachtspunten met tips beschreven.

De 6 relatiefases

Ieder stel en elke relatiefase (zie tabel hieronder) heeft zo zijn eigen problemen en aandachtspunten. Door ze tijdig te onderkennen en eventueel samen hulp te zoeken kunnen jullie irritaties wellicht oplossen of draaglijker maken. Bestaat je rijtje uit veel of erg vervelende en onoplosbare onderwerpen? Ga dan naar stap 2.

Stap 2: De melding en het emotionele scheidingsproces

De scheidingsmelding is het officiële begin van een scheiding. Dat gaat vaak gepaard met emoties. Het emotionele scheidingsproces begint bij de ene partner tijdens de melding (“Ik wil bij je weg”), terwijl bij de andere partner dat proces al eerder is begonnen (namelijk bij stap 1). Dat veroorzaakt bij veel scheidingen onbegrip, ruzie en irritatie en bemoeilijkt de volgende stappen. Daarom is het goed hier veel aandacht aan te besteden. In ‘Scheiden voor Dummies’ – pagina’s 52 tot en met 54 – en in ‘Alles over scheiden‘ – hoofdstuk 3- geven we tips voor een optimale scheidingsmelding, zoals:

Tips voor een goede scheidingsmelding

• Bereid goed voor wat je wilt vertellen en creëer duidelijkheid.
• Neem de tijd en kies een moment dat er ruimte is voor een reactie en discussie.
• Vertel rustig en in hoofdzaken dat je wilt scheiden.
• Ga niet op ideeën in en voorkom dat je al afspraken gaat maken. Neem daarvoor zeker de tijd, maar op een ander moment.
• Focus op jullie relatie, niet op de invloed daarop van een andere partner, de schoonmoeder of vervelend reagerende vrienden. Anderen zijn niet de directe oorzaak van het beëindigen van de relatie en leiden de aandacht alleen af.
• Geef ruimte voor reacties, ook na dagen of weken.
• Neem de woorden niet letterlijk, maar neem wel de emotie serieus. De reactie van de partner kan overdreven overkomen. De woorden kunnen veel groter en harder zijn dan bedoeld. Je moet die woorden dan ook niet letterlijk nemen. Degene die meldt, heeft een voorsprong en kon zich voorbereiden op de scheidingsmelding. Voor de ander komt het onverwacht.
• Het kan zijn dat de partner de melding niet hoort of begrijpt. Ontkenning is een veelvoorkomende reactie op een ernstig bericht. Als je dat vermoedt, herhaal dan de scheidingsmelding met duidelijkere bewoordingen.

Tips voor het paraplugesprek

Op pagina 76 van ‘Scheiden voor Dummies’ en in hoofdstuk 3 van ‘Alles over scheiden‘ beschrijven we een pijnlijk onderwerp: de scheidingsmelding aan de kinderen – ook wel paraplugesprek genoemd. Dat is een erg belangrijk onderdeel van een stappenplan scheiden. Hieronder volgen een aantal tips uit ons boek over de scheidingsmelding aan kinderen:

• Vertel het zo snel mogelijk.
• Bespreek vooraf samen wat en hoe jullie het gaan vertellen.
• Oefen het gesprek (zonder jullie kinderen).
• Kies een rustig moment. Dus niet voor bedtijd of schooltijd. Neem er de tijd voor.
• Vertel het samen.
• Breng de boodschap zo neutraal mogelijk over.
• Geef duidelijk aan wat er aan de hand is.
• Benadruk dat de scheiding definitief is. Voorkom dat de kinderen valse hoop houden op een hereniging.
• Leg uit dat het niet de schuld van de kinderen is.
• Geef hun het vertrouwen dat jullie allebei van de kinderen blijven houden.
• Vertel dat de situatie grote impact op jullie allemaal heeft.

Familie, vrienden en kennissen delen of verdelen

Bij een stappenplan scheiden hoort ook het verdelen of delen van mensen. In de praktijk gaan jullie niet samen om de tafel zitten om vrienden en familie te verdelen. Het gaat vaak vanzelf. Zo maken familieleden meestal zelf keuzes en verwateren contacten met vrienden van je ex-partner na verloop van tijd. Afhankelijk van wie waar gaat wonen vervagen banden met buurtbewoners. Laat dat gebeuren, maar sta er open voor dat mensen waarmee je geen contact meer wenst wel met jullie kinderen contact blijven houden.

Meestal begint nu een volgende fase in het emotioneel scheidingsproces. Ontkennen en protesteren is hopelijk gepasseerd, nu is het tijd voor onderhandelen en aanvaarden.

Stap 3: Feitelijk scheiden

Een belangrijk onderwerp van een stappenplan scheiden is de feitelijke scheiding: wie pakt de koffers? Er moet van alles worden geregeld, zoals een nieuw postadres, een eigen woonadres en het bepalen van doelen. Het huishouden en alle uitgaven doen verdienen aandacht. Houd overzicht door samen bij te houden wat allemaal moet worden geregeld. Door praktisch met elkaar bezig te zijn kan de onderlinge sfeer verbeteren.

Gratis checklist – vergeet geen enkele stap naar scheidingssucces

In onze boeken ‘Scheiden voor Dummies’ en ‘Alles over scheiden‘ staat in de bijlage een heel uitgebreide checklist die je via bovenstaande tekst “download hier” gratis ontvangt als je je e-mailadres opgeeft. Bekijk de lijst rustig en schrap wat niet op jullie situatie van toepassing is. Bewerk de lijst als je dat wenst en vorm het samen tot een praktisch hulpmiddel bij jullie stappenplan scheiden. Missen jullie iets in de lijst? Meld dat ons aub, dan voegen wij dat toe en helpen we samen toekomstige stellen die efficiënt uit elkaar willen gaan.

Stap 4: Juridisch scheiden

De voorgaande uitleg over een stappenplan scheiden gelden voor alle scheidingen: van tafel en bed, echtscheiding en uit elkaar gaan van ongehuwden. In een stappenplan scheiden verschilt het juridische scheidingsproces wel per soort scheiding en is afhankelijk van de aanwezigheid van bijvoorbeeld kinderen (dan is een ouderschapsplan verplicht), de financiële draagkracht en behoefte (dan speelt kinder- en/of partneralimentatie) en het al dan niet verplicht inschakelen van een advocaat (alleen bij echtscheiding), eventueel in combinatie met een notaris of mediator. Lees daar meer over in hoofdstuk 7, 8, 9 en 16 van ‘Scheiden voor Dummies’ en in hoofdstuk 5, 6, 7 en 13 van ‘Alles over scheiden‘. Veel scheidende stellen kunnen daar veel winst bij behalen. Scheiden kan snel, goedkoop en efficiënt. Maar ook langzaam, pijnlijk en duur.

De kosten hebben vooral te maken met hoe jullie een scheidingsproces juridisch laten verlopen. De onderstaande afbeelding uit onze boeken ‘Scheiden voor dummies‘ en ‘Alles over scheiden‘ geeft een aardig beeld van hoe zo’n juridisch scheidingsproces kan verlopen. Zie voor uitleg van al deze stappen het hoofdstuk 7 in ons oude en hoofdstuk 5 van ons nieuwe boek over scheiden.

Stap 5: Wie helpt jullie tijdens het scheidingsproces?

Jaarlijks worden ongeveer 25.000 echtscheidingen van begin tot eind afgewikkeld door advocaten en bijna net zoveel door mediators. Over het aantal scheidingen van ongehuwden via een advocaat of mediator zijn geen betrouwbare schattingen bekend, maar dat zijn er waarschijnlijk ook nog eens duizenden. Een belangrijk onderdeel van een stappenplan scheiden is wie de scheiding begeleidt. Een advocaat is iemand die bijstand verleent en jou vertegenwoordigt in een juridische aangelegenheid, zoals een scheiding. Bij een scheidingsproces via een rechter is het verplicht je te laten vertegenwoordigen door een advocaat als je:

• gehuwd bent;
• geregistreerd partner bent met gezamenlijk ouderlijk gezag over minderjarige kinderen.

Een advocaat is als belangenbehartiger vaak partijdig, maar bij scheidingszaken kun je ook gezamenlijk een advocaat nemen. Lees in ons boek ‘Alles over scheiden‘ tips en aandachtspunten bij het kiezen van een advocaat of mediator. Het schema hieronder wordt in ons boek uitgebreid toegelicht.

Stap 6: Pensioen, bezittingen en schulden verdelen

Enkele weken of maanden na de start van het emotionele en juridische scheidingsproces wordt het financieel scheidingsproces in gang gezet. Voor deze fase in een stappenplan scheiden zijn de peildata van groot belang. Er bestaan twee belangrijke peildata; een peildatum voor het inventariseren van alle te verdelen bezittingen en schulden en een peildatum voor het berekenen van het verdelen of verevenen van pensioenen.

​Bij gehuwden zijn die data scherp in de wet geregeld. Bij ongehuwden moet dat gezamenlijk worden afgestemd. Lees daar alles over in hoofdstuk 10 van ‘Scheiden voor Dummies’ en hieronder bij stap 8 van ons stappenplan scheiden.

In deel 3 van ons boek ‘Alles over scheiden‘ informeren we je over de financiële gevolgen van je scheiding.

Dat doen we aan de hand van de zes stappen naar scheidingssucces:

• Stap 1: AOW en andere overheidsregelingen.
• Stap 2: Wat regel je via/met/bij je (ex-)werkgever.
• Stap 3: Privépensioen verdelen (lijfrente/levensverzekeringen).
• Stap 4: Je overige bezittingen verdelen (spaargeld, eigen
  woning, beleggingen en dergelijke).
  Ook een huurwoning kan van belang zijn, we besteden
  bij deze stap dus ook aandacht aan de huurwoning.
• Stap 5: Alimentatie (of andere inkomsten).
• Stap 6: Hoe pas je je uitgaven aan (geld besparen).

Stap 7: Berusting

De berusting is een serieuze stap in een stappenplan scheiden. Zodra de rechter de echtscheiding uitspreekt volgt ondertekening van de akte van berusting en machtiging tot inschrijving. Dat kan via een advocaat per post worden afgewikkeld. Weigert een partner te ondertekenen, dan moet drie maanden worden gewacht op de mogelijkheid van een hoger beroep. Dan wordt het juridisch scheidingsproces langer en duurder.

Stap 8: verdelen of converteren van pensioen, in ieder geval melden

Binnen twee jaar na de scheiding moeten afspraken over pensioen worden gemaakt. Dat lijkt ver weg, maar in de praktijk wordt dat vaak vergeten, niet goed gedaan of komt een partner voor verrassingen te staan. Wij pleiten er voor eerder te praten over pensioen en alle gevolgen in kaart te brengen voor de scheiding juridisch is afgerond, dus eigenlijk bij stap 6 van het stappenplan scheiden. Zijn jullie verrast door de gevolgen, dan kunnen jullie dat in onderling overleg misschien nog bespreken en bestaan meer mogelijkheden onbedoelde gevolgen te compenseren of te wijzigen.

Op onze speciale pagina’s over pensioen verdelen na scheiden – conversie van pensioen – en kleine pensioenen verdelen wordt uiteengezet hoe pensioen en scheiden werkt. Dit is een uittreksel van hoofdstuk 15 van Scheiden voor Dummies en Pensioen voor Dummies (herdruk 2017) en komt uitgebreid aan bod in hoofdstuk 9 van ons nieuwe boek ‘Alles over scheiden‘.

Stap 9: Fiscaal scheiden

Vaak ben je nog een periode fiscaal partner van elkaar of regelen jullie gezamenlijk fiscale onderwerpen – zoals een afwijkende verdeling van pensioen en aftrek van hypotheekrente – soms zelfs na een feitelijke en juridische scheiding. Daarom zien veel adviseurs de fiscale scheiding als laatste stap in een stappenplan scheiden. Twee ex-partners kunnen bijvoorbeeld nog gezamenlijk de belastingaangifte doen, vaak is dat financieel erg gunstig.

Volgens een onderzoek van de Belastingdienst gaat de belastingaangifte na scheiding in een kwart (1 op de 4) van de gevallen verkeerd. Naast fiscaal voordeel, een andere wijze van pensioen verdelen en hypotheekrente moet vaak ook worden gekeken naar heffingstoeslagen, huur- en kindertoeslag, kindgebonden budget en bijdragen aan het levensonderhoud van kinderen. De alimentatie en de voorlopige belastingteruggaaf is hierbij ook vaak een belangrijk onderwerp. Zie hoofdstuk 17 van Scheiden voor Dummies en hoofdstuk 15 van ons nieuwe boek ‘Alles over scheiden‘ voor een nadere toelichting inclusief een stroomschema over wanneer iemand wel of geen fiscaal partner heeft. Maar check ook onze speciale pagina over de hypotheek na scheiding.

Stap 10: checken en evalueren

Een stappenplan scheiden sluit je af met checken en evalueren van de vorige stappen. Probeer bij voorkeur samen met je ex-partner regelmatig alle afspraken die zijn vastgelegd te checken en evalueer of die nog voldoen. Tijdig bijsturen als er iets mis is of als iemand andere verwachtingen had van een afspraak voorkomt irritaties. Plan tijdig zo’n evaluatiegesprek, bij voorkeur persoonlijk maar dat kan ook telefonisch of zo.

Onderwerpen waar checken en evalueren vaak nodig is zijn:

• Alimentatie (achterstanden, indexeren, wijzigen);
• Pensioen (melding bij pensioenuitvoerders, toestemming ex-partner bij conversie pensioen, gezamenlijke belastingaangifte bij afwijkende afspraken);
• Ouderschapsplan (worden alle afspraken nagekomen, zijn nieuwe afspraken wenselijk?);
• Onverdeelde boedel (huis dat nog te koop staat, inboedel dat nog moet worden verdeeld of verkocht).